W czerwcu 2021 roku został złożony wniosek o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (ZRID) dla inwestycji „Budowa drogi ekspresowej S1 Kosztowy - Bielsko-Biała, odcinek III Dankowice - węzeł „Suchy Potok” z węzłem”. Wniosek złożyła Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA), jako zwieńczenie etapu projektowego. Inwestycja realizowana jest w trybie projektuj i buduj a generalnym wykonawcą jest konsorcjum firm Mirbud S.A. i Kobylarnia S.A. Inwestor spodziewa się, że decyzja ZRID zostanie wydana z końcem bieżącego roku.
Wywłaszczenie nieruchomości
Jednym z najdotkliwszych skutków wydania przez wojewodę decyzji ZRID jest wywłaszczenie nieruchomości. Wywłaszczenie to odjęcie prawa własności dotychczasowym właścicielom i przeniesienie go na rzecz Skarbu Państwa reprezentowanego przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. Przeniesienie prawa własności nastąpi w momencie, w którym decyzja ZRID stanie się ostateczna. Decyzji ZRID zostanie nadany rygor natychmiastowej wykonalności, który upoważnia GDDKiA do objęcia w posiadanie nieruchomości od razu, bez oczekiwania na ostateczność decyzji. Nieruchomości zostaną wywłaszczone zgodnie z potrzebami inwestora – powierzchnia niezbędna do realizacji budowy drogi oraz infrastruktury towarzyszącej. W tym celu nieruchomości zostanę podzielone geodezyjnie – skutek ten wywoła również decyzja ZRID.
Wydanie wywłaszczonych nieruchomości
Nadany ZRID rygor natychmiastowej wykonalności pozwala GDDKiA na zajęcie nieruchomości bezpośrednio po wydaniu decyzji. Nieruchomości niezabudowane są zwykle zajmowane przez inwestora bez dodatkowego zawiadamiania i pytania właścicieli o zgodę. Po prostu wykonawca obejmuje je jako plac budowy. Nieruchomości zabudowane, w szczególności mieszkalne, wymagają protokolarnego przekazania. W przypadku nieruchomości zamieszkałych, ustawodawca daje wywłaszczonym na ich wydanie 120 dni od daty ostateczności ZRID. Inwestor może żądać wcześniejszego opuszczenia domów mieszkalnych, ale musi zapewnić lokal zastępczy. Byli właściciele powinni mimo wszystko rozważyć wydanie nieruchomości w krótszym, 30-dniowym terminie. Jego dochowanie pozwala na uzyskanie dodatkowej premii do odszkodowania w wysokości 5% ustalonej wartości nieruchomości. Oświadczenie o dobrowolnym wydaniu powinni złożyć również właściciele nieruchomości niezabudowanych – im także będzie przysługiwała premia.
Odszkodowanie za wywłaszczenie
Wywłaszczenie nieruchomości może nastąpić tylko za odszkodowaniem. Wydanie decyzji ZRID z rygorem natychmiastowej wykonalności jest przesłanką do wszczęcia postępowań o ustalenie odszkodowania. Z takiej kolejności wynika fakt, że wydając nieruchomość wywłaszczony, nie dość, że nie będzie miał wypłaconego odszkodowania, to nawet nie będzie znał jego wysokości. Niestety odszkodowania bywają zaniżane na skutek błędów w wycenie i prowadzonym postępowaniu. Warto korzystać z praw przysługujących wywłaszczonemu, jako stronie postępowania. Strona może przede wszystkim: zapoznawać się ze zgromadzonym materiałem dowodowym, składać co do niego uwagi, wnosić własny materiał dowodowy, wnosić środki odwoławcze. Jeśli wywłaszczony sam, lub przy udziale profesjonalnej kancelarii, nie podejmie tych czynności, to Wojewoda Śląski zakończy postępowanie i ustali wartość odszkodowania bez jego udziału.
Wycena nieruchomości
Wycena nieruchomości zostanie zlecona przez Wojewodę Śląskiego wybranemu rzeczoznawcy majątkowemu. Dokona on oględzin nieruchomości a następnie sporządzi operat szacunkowy i złoży go do organu. Organ sprawdzi jego poprawność i zawiadomi strony o tym, że został zgromadzony materiał dowodowy. Organ nie ma obowiązku doręczać stronom operatu szacunkowego i zwykle tego nie czyni. Strona ma prawo udać się do wojewody, przeglądać operat oraz robić mu zdjęcia. Zdarza się również, że organ wyśle operat stronie na jej prośbę, np. w formie mailowej.
Nieruchomości wyceniane są metodą porównawczą, czyli ich wartość odnosi się do wcześniejszych transakcji na rynku lokalnym lub regionalnym. W przypadku nieruchomości zabudowanych, jeśli nie jest możliwa wycena metodą porównawczą, rzeczoznawca ma prawo ustalić wartość odtworzeniową budynków. W takim przypadku uwzględnia stopień zużycia nieruchomości. Żadna metoda nie zakłada możliwości odbudowania nowej nieruchomości o podobnym standardzie. Ustawodawca założył, że wywłaszczony za uzyskane środki, powinien odkupić nieruchomość w podobnym standardzie i wieku.
Terminy zakończenia postępowania
Aby doszło do wypłaty odszkodowania w całości, muszą zakończyć się ostateczną lub prawomocną decyzją dwa postępowania: w sprawie zezwolenia na realizację inwestycji drogowej oraz w sprawie ustalenia odszkodowania. To pierwsze postępowanie odbywa się zbiorczo dla wszystkich nieruchomości. Złożenie odwołania przez kogokolwiek wydłuża procedurę dla wszystkich. Rozpatrzenie odwołania w ministerstwie trwa około roku. Postępowanie w sprawie odszkodowania toczy się indywidualnie w sprawie każdej z nieruchomości i czas jego trwania zależy od sprawności organu, rzeczoznawcy majątkowego, popełnionych błędów, aktywności strony, wnoszonych środków odwoławczych itd. Tutaj też trzeba się nastawić na przynajmniej kilka miesięcy. W skrajnie niekorzystnym scenariuszu postępowania mogą potrwać nawet 2-3 lata. Dla wywłaszczonych to bardzo zła wiadomość, ponieważ tyle będą oczekiwali na należne im środki. Oczekiwanie może złagodzić prawo do zaliczki na poczet odszkodowania w wysokości 70% ustalonej kwoty. W przypadku zaniedbań wojewody lub ministra stronie przysługuje prawo do ponaglenia a w dalszej kolejności złożenia skargi na bezczynność organu lub przewlekłość prowadzenia postępowania.
Obrona własnych interesów
Niestety w toku postępowania nie można liczyć na zabezpieczenie interesów wywłaszczonych przez wojewodę, czy GDDKiA. Równocześnie będzie się toczyło wiele postępowań, co nie sprzyja indywidualnemu podejściu do sprawy, więc każdy będzie dbał o własne cele. Momentów, w których należy o siebie zadbać, będzie wiele: prawidłowe wydanie nieruchomości, potencjalne naruszenie granic lub uszkodzenie pozostałych części, immisje z placu budowy, zabezpieczenie własnych potrzeb mieszkaniowych, przewlekłość prowadzenia postępowania itd. Jednak nadrzędnym powinno być stanie na straży ustalenia słusznego odszkodowania. Postępowanie toczy się gabinetowo, strona jest powiadamiana tylko o wybranych jego etapach a terminy jej wyznaczane są bardzo krótkie – nieadekwatne do tych, które daje sobie organ. Warto działać od początku postępowania, tj. od daty wydania ZRID, lub nawet wcześniej się do niego przygotowywać. Jeśli sami nie posiadamy kompetencji w zakresie tego typu postępowań oraz wyceny nieruchomości, to warto rozejrzeć się za doświadczonym w zakresie wywłaszczeń pełnomocnikiem.
Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej w zakresie spraw związanych z odszkodowaniem za wywłaszczanie nieruchomości, zapraszamy do kontaktu telefonicznego z INLEGIS Kancelarie Prawne - tel. 793-101-800 lub przez formularz na stronie inlegis.pl. Kancelaria świadczy usługi prawne na terenie całego kraju
Źródło Newsa: