Wiadomości z Mikołowa

Udział w zorganizowanej grupie przestępczej

  • Dodano: 2022-08-11 11:00, aktualizacja: 2022-08-17 10:13

Udział w zorganizowanej grupie przestępczej jest osobnym przestępstwem określonym w art. 258 k.k. Najczęściej kwalifikacja z tego przepisu następuje w związku z innymi przestępstwami – popełnionymi w ramach grupy. Samo pojęcie zorganizowanej grupy lub związku mającego na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego brzmi niezwykle groźnie. Jak się okazuje, przywołana norma nie dotyczy jedynie zorganizowanej „mafii”, lecz ma znacznie szersze zastosowanie. Wpływa ona nie tylko na wymiar kary, ale ma także istotne znaczenie procesowe. Chodzi tu przede wszystkim o możliwość zastosowania tymczasowego aresztowania.

Czym jest zorganizowana grupa przestępcza?

W doktrynie i orzecznictwie dosyć jednolicie przyjmuje się, że zorganizowana grupa przestępcza liczy co najmniej 3 osoby. Charakterystyczne dla takiej grupy jest to, że ma ona określony stopień zorganizowania. Charakter organizacyjny polega tu na podziale ról oraz określonej hierarchii i kierownictwie. Organizacja ta nie musi posiadać przy tym trwałej struktury ani długofalowego programu działania. Konieczne jest jednak wystąpienie pewnego stopnia trwałości, więzów organizacyjnych itp. 

Orzecznictwo wskazuje, że to zorganizowanie może polegać m. in. na planowaniu przestępstwa, akceptacji celów, trwałości zaspokojenia potrzeb grupy, gromadzeniu narzędzi do popełniania przestępstw, wyszukiwaniem miejsc dla przechowywania łupu, rozprowadzaniem go, podziałem ról, skoordynowanym sposobem działania, powiązaniami socjologiczno-psychologicznymi między członkami owej grupy. 

Warto również przywołać tu wywód Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, który w wyroku z dnia 26 listopada 2013 r., sygn. akt: II AKa 362/13 wskazał, że: „Choć zorganizowana grupa przestępcza to coś więcej niż współsprawstwo czy luźny zespół osób zamierzający popełnić przestępstwo, to jednak nie jest jednocześnie wymagana jakaś specjalna wewnętrzna struktura organizacyjna owej grupy, ani niezmienny skład, ani określony stopień zorganizowania, jak szczegółowe określenie zasad przynależności, staż członkowski, sankcje ze wystąpienie przeciw dyscyplinie itd. Zorganizowana grupa tym różni się od innej grupy (szajki) przestępców, że jest zorganizowana, a więc posiada trwałą strukturę, czy to pionową - z przywódcą kierującym jej działalnością, czy poziomą - ze stałym gronem uczestników koordynujących działalność według ustalonych reguł.”

Czym jest związek mający na celu popełnienie przestępstwa?

Związek mający na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego określany jest także mianem związku przestępczego. Główną różnicą w stosunku do grupy przestępczej jest wyższy stopień organizacji. Jest to zazwyczaj organizacja, która jest trwała i działa na większą skalę. Przeważnie działa ona w celu urzeczywistniania pewnych idei i założeń. Związek przestępczy charakteryzuje się także z góry ustalonymi regułami postępowania w zbiorowości i nie opierającymi się wyłącznie na autorytecie poszczególnych członków. Niejednokrotnie są przewidziane także określone sankcje za nieprzestrzeganie tych zasad. 

Jakie przestępstwa są kwalifikowane w związku z grupą lub związkiem przestępczym?

Celem udziału w grupie przestępczej lub związku przestępczym musi być popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego. Wykładnia językowa prowadzi do wniosku, że może to być już choćby jedno przestępstwo, choć oczywiście celem może być popełnienie także większej ilości przestępstw. Z uwagi na posłużenie się pojęciem przestępstwa, a nie bardziej ogólnym – czyn zabroniony, o przestępstwie z art. 258 k.k. nie będzie mogło być mowy wówczas, gdy celem grupy lub związku byłoby popełnienie wykroczenia. 

Wydawać się może, że zakwalifikowanie czyjejś „działalności” jako udział w grupie lub związku przestępczym będzie najczęściej związane z przestępstwami takimi jak handel narkotykami, rozboje, wymuszenia, porwania itp. W praktyce zarzut ten ma jednak miejsce często w związku z oszustwami i przestępstwami dotyczącymi nierzetelnych faktur. Na marginesie można nadmienić, że kwalifikacja oszustwa wraz z udziałem w grupie przestępczej jest czymś, co kolokwialnie nazywa się „piramidą finansową”.

Udział w zorganizowanej grupie przestępczej lub związku przestępczym a tymczasowe aresztowanie
Jedną z przesłanek szczególnych zastosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania jest uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny  bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne, tzw. obawa matactwa. W praktyce działań prokuratury kwalifikacja zachowania również z art. 258 k.k. niejako automatycznie oznacza zagrożenie matactwem. Prowadzi to dalej, bardzo często do „naciągania zarzutów” po to tylko, aby wykazać istnienie grupy przestępczej, co ma ułatwić zastosowanie aresztu. Niestety często ma on charakter wydobywczy. Sąd powinien jednak dokonać wnikliwej analizy wniosku prokuratura. Nie tylko bowiem powinno się tu wykazać, że istnieje wysokie prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa, ale także to, że w stosunku do konkretnego podejrzanego istnieje ryzyko mataczenia w sprawie, a w końcu – że zabezpieczenie toku śledztwa możliwe jest wyłącznie poprzez zastosowanie najsurowszego środka zapobiegawczego.

Artykuł powstał we współpracy z Kancelarią Adwokat dr Aleksandra Rychlewska-Hotel Kraków.

Polecamy również:

Justyna RomańczykJustyna Romańczyk
Źródło: Art. sponsorowany / Materiał dostarczony przez zleceniodawcę

Dodaj komentarz

chcę otrzymać bezpłatny newsletter portalu mojMikolow.pl.

Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu.
Wydawca portalu nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.