Kradzież jest powszechnym przestępstwem przeciwko mieniu. Na gruncie obecnie obowiązującego Kodeksu karnego uregulowana została w art. 278 k.k. Bezprawność czynu określanego mianem kradzieży wiąże się niewątpliwie z pozbawieniem własności rzeczy osoby uprawnionej. W tym też zakresie kradzież mylić się może w praktyce z przestępstwem przywłaszczenia mienia z art. 284 k.k., gdzie również mamy do czynienia z pozbawieniem własności. Czym kradzież różni się od przywłaszczenia mienia z perspektywy prawa karnego?
Kradzież (art. 278 k.k.)
Zgodnie z art. 278 § 1 k.k. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Za rzecz ruchomą dla potrzeb tej regulacji uznaje się także polski albo obcy pieniądz lub inny środek płatniczy, środek pieniężny zapisany na rachunku oraz dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach, albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce (art. 115 § 9 k.k.), jak również energię i kartę uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego (art. 278 § 5 k.k.). Aby mówić o przestępstwie, wartość przedmiotu kradzieży musi jednak przekraczać 500 zł, ponieważ w odmiennym przypadku czyn zakwalifikowany zostanie jako wykroczenie z art. 119 § 1 k.w.
Czynność sprawcza kradzieży sprowadza się rzecz jasna do zaboru mienia. Sprawca wyjmuje daną rzecz spod władztwa osoby nią dysponującej i obejmuje ją we własne władanie – wbrew woli tej osoby i bez jakiejkolwiek podstawy prawnej. Ów zabór jest właśnie charakterystycznym elementem kradzieży, którego brak jest przy przestępstwie przywłaszczenia mienia. Co przy tym istotne, dokonując zaboru sprawca musi działać w celu „przywłaszczenia mienia”, a zatem – musi chcieć włączyć tą rzecz do swojego majątku.
Przywłaszczenie mienia (art. 284 k.k.)
Czyn przywłaszczenia mienia opisany został w art. 284 k.k. Jak wynika z art. 284 § 1 k.k., Kto przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą lub prawo majątkowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jest to typ podstawowy przywłaszczenia mienia. W art. 284 § 2 k.k. uregulowany z kolei został typ kwalifikowany, czyli tzw. sprzeniewierzenie. Zgodnie z tym przepisem Kto przywłaszcza sobie powierzoną mu rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Czynność sprawcza określona tu została jako przywłaszczenie. Oznacza to traktowanie danej rzeczy jak właściciel. Aby mówić bowiem o przestępstwie przywłaszczenia, sprawca musi się uprzednio znajdować w legalnym władaniu daną rzeczą. Istota tego przestępstwa sprowadza się tymczasem do uzewnętrznienia zamiaru włączenia danej rzeczy do własnego majątku. Idealnym przykładem może być tutaj mienie powierzona pracownikowi w ramach stosunku zatrudnienia, które z czasem pracownik sprzedaje na własną rękę. Sprzedaż jest tutaj oznaką tego, że pracownik zaczął traktować tę rzecz jak właściciel. W zakresie, w jakim mamy tu jednak do czynienia z mieniem powierzonym, właściwa będzie kwalifikacja z art. 284 § 2 k.k. Podobnie wyglądać będzie przypadek przywłaszczenia rzeczy powierzonej sprawcy na podstawie umowy leasingu.
Jeśli zatem przed włączeniem rzeczy do swego majątku dokonał jej zaboru – jest to kradzież, jeśli był już natomiast w jej legalnym posiadaniu – jest to przywłaszczenia (bądź sprzeniewierzenie).
Co wymaga w tym miejscu uwypuklenia, przedmiotem czynności wykonawczej przywłaszczenia z art. 284 § 1 k.k. może być nie tylko rzecz ruchoma (jak w przypadku kradzieży), lecz również prawo majątkowe. Prawa majątkowe – jako byty niematerialne – nie nadają się rzecz jasna do „zaboru”. Współwłaściciel lokalu mieszkalnego, wynajmując go na własną rękę i nie dzieląc się zyskami z najmu, traktuje jednak mieszkanie jak swoją wyłączną własność, co podpadać będzie pod art. 284 § 1 k.k.
Na marginesie, także w przypadku przywłaszczenia mamy do czynienia z czynem przepołowionym. O przestępstwie będziemy zatem mówić dopiero, jeżeli wartość przywłaszczonego mienia przekracza 500 zł.
Patron merytoryczny artykułu:
Adwokat Prawo Karne • kancelaria Kraków
Rynek Dębnicki 6/3a,
30-319 Kraków
+48 12 307 21 26
Adwokat Kraków
kancelaria@karh.pl
Polecamy również: