Bakelit stanowi istotną część historii przemysłu tworzyw sztucznych. Chociaż dzisiaj rzadko kojarzy się z produktami codziennego użytku, to jest to tworzywo, które w znacznym stopniu wpłynęło na rozwój technologii i produkcji w XX wieku. Ten artykuł zawiera odpowiedzi na pytania, czym jest bakelit, jakie ma właściwości i gdzie nadal odgrywa kluczową rolę.
Czym jest bakelit?
Bakelit to pierwsze w pełni syntetyczne tworzywo sztuczne, które pojawiło się już na początku XX wieku. To rewolucyjne odkrycie przypisuje się belgijskiemu chemikowi Leo Hendrikowi Baekelandowi, który opatentował ten materiał w 1909 roku. Właśnie od nazwiska tego wybitnego naukowca tworzywo to otrzymało swoją nazwę – bakelit.
Na samym początku bakelit przybierał formę proszku, a po podgrzaniu i sprasowaniu ulegał stwardnieniu. Jednak nie tylko ta cecha dodawała bakelitowi wyjątkowości. To tworzywo miało niespotykane właściwości, które sprawiały, że nie przewodziło ani prądu, ani ciepła.
Dzisiaj bakelit to popularny laminat papierowo-fenolowy produkowany ze specjalnego papieru elektroizolacyjnego, nasyconego żywicami fenolowymi. Te żywice to mieszanka fenoli i formaldehydu, które, pod wpływem katalizatora alkalicznego, ulegają procesowi polimeryzacji lub kondensacji. To właśnie podczas tego procesu powstaje struktura bakelitu, która cechuje się wyjątkowo korzystnymi właściwościami. Bakelit jest niezwykle stabilny pod względem właściwości mechanicznych w szerokim zakresie temperatur, co sprawia, że może pracować nawet w temperaturze dochodzącej do 120°C. Najpopularniejszym wyrobem wytwarzanym z tego materiału jest płyta z bakelitu, ale z tego tworzywa produkuje się również inne formy, w tym rurki.
Jakie właściwości posiada bakelit?
Bakelit charakteryzuje się szeregiem właściwości, które sprawiły, że płyty z bakelitu stały się popularnym materiałem w przemyśle i produkcji. Oto niektóre z jego głównych cech:
- niepalność,
- nietopliwość,
- nierozpuszczalność,
- duża odporność chemiczna,
- niskie przewodnictwo elektryczne,
- dobra wytrzymałość dielektryczna,
- słaba przewodność cieplna,
- możliwość pracy w powietrzu o normalnej wilgotności i w oleju transformatorowym,
- prostota formowania i podatność na obróbkę mechaniczną na zimno i na gorąco.
Gdzie jest wykorzystywany?
Bakelit znalazł szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach. Choć jego rola w produktach codziennego użytku zmalała, nadal pełni kluczową funkcję w przemyśle elektromechanicznym. Płyta bakelitowa jest wykorzystywana jako materiał elektroizolacyjny i konstrukcyjny w rozdzielniach elektroenergetycznych, transformatorach oraz urządzeniach elektrycznych niskich i wysokich napięć.
Ponadto bakelit charakteryzuje się stałymi parametrami dielektrycznymi, co czyni go idealnym materiałem do produkcji obudów urządzeń elektrycznych. Jego wszechstronność sprawia, że jest również stosowany w branży elektronicznej, często używa się bakelitu w produkcji obudów pilotów telewizyjnych i telefonów stacjonarnych. W przeszłości bakelit znalazł swoje zastosowanie w codziennym życiu, gdzie stanowił bazę do tworzenia różnych przedmiotów użytku domowego, takich jak radia, suszarki, telefony, noże, guziki, a nawet biżuteria.