Mikołowskie Towarzystwo Historyczne powstało 1 grudnia 2011 roku, wówczas jeszcze jako tzw. stowarzyszenie zwykłe, nieposiadające osobowości prawnej. Jego pierwszym prezesem wybrany został Adrian Jojko. Jednak już w trakcie I Walnego Zebrania Członków postanowiono, że jeszcze w 2012 roku MTH zostanie przekształcone w stowarzyszenie rejestrowe.
W obecnej formule prawnej Towarzystwo funkcjonuje od 26 czerwca 2012 roku, zaś w dniu 12 września 2012 roku zostało ono zarejestrowane przez Sąd Rejonowy Katowice-Wschód i wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego.
Towarzystwo stawia sobie za cel wspieranie badań nad przeszłością Mikołowa oraz ziemi mikołowskiej, zrzeszanie i reprezentowanie osób angażujących się aktywnie w rozwój lokalnej historiografii, upowszechnianie wiedzy o historii ziemi mikołowskiej, a także sprawowanie opieki nad materialną i kulturalną spuścizną miasta i regionu.
